Nieuwsbrief - Seizoenstip

Soms vind je wel eens een dood konijn in bos of veld (foto links). In het jaar 2016 gingen bovendien veel wilde konijnen dood door een uitbraak van het konijnenvirus VHD, dat overigens niet gevaarlijk voor mensen is. Wil je het vachtje van zo'n konijn gebruiken, controleer dan of het konijn er nog vers en schoon uitziet (erg vers als hij nog warm of stijf is), helemaal intact is zonder opengescheurd te zijn (erg vers als de ogen er nog in zitten en niet vervormd zijn) én of je geen onaangename geur hebt opgemerkt. Let wel op: draag waterdichte handschoentjes (wellicht uit je EHBO kit) als je wondjes op je handen hebt en vermijd contact met ingewanden en anus van het konijn. Bovendien: sommige gebiedsbeheerders, zoals die van Staatsbosbeheer, staan niet toe dat je dode konijnen meeneemt, onder andere vanwege het nut van dit dode dier voor andere wilde dieren zoals insecten, roofdieren en vogels. Neem in geval van twijfel even contact op met de plaatselijke terreinbeheerder of boswachter. Van twee vachtjes kun je een muts maken. De stappen die je dan moet doorlopen zijn 1) het losmaken van het vachtje, 2) looien en 3) naaien van de muts. In dit item behandelen we deze stappen, vooral stap 1 en 3.

Zorg voor een schoon en vlak werkplateautje van bijvoorbeeld varens of takken. Om het vachtje los te maken, breek je eerst de achterpoten bij het gewricht. Dit kan alleen met je handen en spaart zo je mes. Snijd vervolgens bij het gewricht de achterpoten helemaal af (foto rechts). Zorg dat je hand uit de snijrichting is, zoals op de foto.

Maak nu een kleine inkeping dwars op de buik tussen de achterpoten door het buikvel samen te knijpen en langzaam en voorzichtig met het scherp van je mes naar boven (om te voorkomen dat je méér dan de vacht insnijdt) langs je vingers te snijden (foto links).

Scheid pootspier en vachtje door je met een vinger via de gemaakte opening een weg te banen langs een achterpootje (rechts). Doe dit voor beide achterpoten.

Doe nu voorzichtig hetzelfde met je mes, met het scherp van je mes naar boven langs beide achterpoten (foto links).

Maak het vachtje rond beide achterpoten nu helemaal los. Maak ook het vachtje los tussen de achterpoten in aan de rugzijde, dichtbij de staart (foto rechts). Snijd dit los dichtbij de staart beginnende aan de binnenkant van het vachtje, op dezelfde manier als bij de poten.

Breek en snij de voorpootjes af op dezelfde manier als de achterpoten. Snijd ook de kop af. Nu kun je het vachje als een koker lostrekken (foto links) en helemaal 'het jasje uittrekken'.

De volgende stap is het verwijderen van bindweefsel, bloedvaten en vet door deze van binnen naar buiten van de binnenkant van het vachtje af te schrapen. Hiervoor heb je een vlak werkplateau nodig zoals een dik stammetje waar je het vachtje binnenstebuiten overheen kunt trekken. Wat je ook kunt doen is het vachtje aan de buikzijde over de lengte opensnijden en dan schoonmaken op een snijplank. Gebruik voor het schoonmaken een dun maar niet al te scherp voorwerp, zoals een schraper van been of hout, of een bot mes. Maak hiermee een schrapende, zijwaartse beweging, waarmee je alles geleidelijk van het centrum naar buiten duwt (foto rechts).

Was het vachtje nu grondig in koud water. Dit is ook een goed moment om je handen grondig te wassem! Het meeste bindweefsel, bloedvaten en bloed is nu van het huidje af en het bestaat dus voornamelijk uit vel en haren. Het moet echter nog gelooid worden in een looioplossing om bederf tegen te gaan en het soepeler te maken.

In een bushcraft-situatie zonder extra hulpmiddelen zullen looien met de hersenen van het konijn, of looien met tannine van bijvoorbeeld boom-bast de mogelijkheden zijn. Deze methoden hebben echter wat meer uitleg nodig en zijn vanwege de temperatuur in de winter ook wat minder geschikt. Over deze methoden schrijven we een latere seizoenstip. In dit item een simpeler methode voor thuis looien met aluin, dat bijvoorbeeld in de drogist te krijgen is: vul een emmer met zoveel (lauw-warm) water dat het vachtje ruim onder water kan staan en kan 'zwemmen'. Meng dit met ongeveer 200 gram aluin en 200 gram keukenzout per 5 liter water en roer totdat alles is opgelost. Bij kamertemperatuur moet het vachtje ongeveer een week in de oplossing blijven, onder elke dag roeren, zodat de huid op elke plek evengoed gelooid wordt (foto links, linkerkant). Was de huid vervolgens grondig, en hang hem te drogen totdat hij niet nat maar nog wel klam aanvoelt. (Wees het moment vóór dat het huidje stug wordt 'als plastic'.) Rek het huidje nu rondom totdat het helemaal droog is. Je zult merken dat je het enkele centimeters kunt uitrekken en dat de kleur dan van doorzichtig naar wit verandert. Maar ook dat je hiervoor wel één of twee uurtjes nodig hebt!

Met een zacht potlood kun je nu het sjabloon van de muts op de huidzijde van beide huidjes tekenen. Zie voor de maten de tekening op de afbeelding links. Snijd de vorm uit door zachte druk uit te oefenen op een scherp mes op de huidzijde, om doorsnijden van de haren te voorkomen (foto rechts).

Nu kun je beginnen met naaien. Dit kan met allerlei types naald en draad. (Wij gebruikten hier zadelmakernaalden en geen leernaalden, omdat die laatste scheurende gaatjes kunnen veroorzaken. Ook gebruikten we kunstpees, maar flosdraad gaat ook prima.) Een simpele 'rijgsteek' is stevig genoeg, temeer omdat je de rand uiteindelijk naar binnen om kan slaan en vastnaaien. Het spreekt voor zich welke delen je aan elkaar vastnaait. Merk op dat we de muts-onderdelen binnenstebuiten aan elkaar naaien (foto links).

Als de muts af is, keer je hem simpel weg 'buitenste buiten' en trek je hem over je hoofd met de wat langere zijde richting je neus. De muts is logischerwijs lekker warm: eerst hield hij immers een konijn warm! (foto rechts)

Tijdens onze workshop Klein Wild leer je de praktische vaardigheden van het looien onder begeleiding, en ga je ook aan de slag met het vlees.