Nieuwsbrief - Seizoenstip

Vier functies van de berkenzwam

1 Berkenzwammen groeien op berkenbomen. De vruchtlichamen, dus de delen op de stam of tak die het meest opvallen, groeien het hele jaar door. Ze groeien op verzwakte en dode berken en kunnen wel 30 centimer groot worden. Zo zitten berkenzwammen op de boom. Het vlees van het vruchtlichaam is rubberachtig en ontzettend taai. Hierdoor heeft de zwam van prehistorie tot nu een aantal toepassingen gehad. (Bijvoorbeeld had de zo'n 5000 jaar oude ijsmummie Ötzi een stuk berkenzwam bij zich, waarschijnlijk voor medicinaal gebruik). De zwam is in principe ook eetbaar, je kunt er bijvoorbeeld een bittere thee van zetten. In dit artikeltje gaan we echter aan de slag met het vruchtlichaam op de foto's (links, rechts) om het als 'hulpmiddel' te gebruiken. 2
1 Voor de meeste functies van de zwam is het handig om deze voor te bewerken: de meest bruikbare, meest sponzige laag van de zwam zit namelijk verticaal gezien net onder het bovenste huidje en boven de laag met poriën. Verder is de buitenkant van de zwam wat geschikter, omdat de binnenkant (waar de zwam aan de boom zat) houtiger is. Je kunt de zwam dus eerst schillen (foto links) en daarna eventueel de stuggere delen wegsnijden (foto rechts). Dit laatste gaat veel makkelijker als de zwam zacht is. Als hij is opgedroogd, laat hem dan eerst even weken. 2
1 Op deze manier heb je al een eerste 'product', namelijk een (drink)watercontainer. Knijp daartoe de zwam nog een aantal keer uit en laat hem zich weer volzuigen met water om deze schoon te maken. Laat hem zich daarna volzuigen met vers water. Een stuk van ongeveer handlengte kan tot een kwart liter water opzuigen (foto links).

Met een scherp mes kun je voorzichtig (gelijke dikte aanhouden) een lapje van het natte vruchtvlees afsnijden. Op deze manier heb je een natuurlijke pleister om het bloeden te stelpen (rechts). De zwam heeft daarnaast ook bacteriedodende en ontstekingsremmende eigenschappen.
2
1 Door op dezelfde manier een lapje af te snijden, kun je een strop maken om in het veld je mes te onderhouden: stroppen van messen werd en wordt normaal gedaan met een strook leer of canvas, om het blad van een mes of ander gereedschap 'uit te lijnen' en te polijsten. Zie foto rechts. (Net als bij stroppen met leer, kun je eventueel een schuurmiddel toevoegen.)

Ten slotte kun je de berkenzwam gebruiken om vuur aan te houden, of te transporteren, op eenzelfde manier als je dat doet met de tonderzwam (zie deze seizoenstip daarover). Als het stukje berkenzwam goed droog is en er voldoende zuurstof bij komt, zal deze door blijven smeulen tot hij 'op' is (rechts). Een stuk ter grootte van je vuist, kan in een (half afgedekte) container zo meerdere uren smeulen.
2

Naar de 2e mei seizoenstip: Wilgentouw.

Naar het nieuws overzicht.